Gisteren hadden we een corona-proof BBQ. Jij was er ook, 5 dagen eerder was je vriend begraven. We hebben over koetjes en kalfjes gebabbeld in onze bubbel van 5. En hoe meer ik met je praat, hoe meer ik bij mezelf het ongemak opmerk om te vragen hoe het eigenlijk met je gaat.
Wij mensen blijven weg van pijn, niet alleen van die van de ander, maar ook van die van onszelf. Ik heb intussen al veel stilgestaan bij mijn waarden, over hoe ik in het leven wil staan, en weet dat ik niet het soort mens wil zijn dat pijn ontkent. Dat de ander alleen wilt laten in zijn/haar verdriet. Daarnaast geloof ik dat échte connectie enkel ontstaat door kwetsbaarheid (dankje Brené Brown voor dat inzicht), dus besluit ik toch je ernaar te vragen. Me pijnlijk bewust van het ongemak, dat intussen zorgt voor een krop in mijn keel.
"Hoe gaat het met je?" Stilte. "Slecht", zeg je en ik zie dat de vraag je raakt. “Slik”. "Wil je erover praten?" En deze vraag lijkt zo stom en onbenullig, maar is zo belangrijk want iedereen mag kiezen of hij/zij naar de pijn of er van weg wilt bewegen. Beiden mogen, beiden zijn ok. Het één is niet beter dan het ander.
Net zoals er wat mij betreft geen juist of fout is in rouw. Er is geen rouwprotocol. Al zoeken cliënten graag naar protocollen, voor een beetje houvast als alles rondom ons schudt. Vragen als “wanneer stopt de pijn?” “of wat kan ik doen om de pijn te stoppen?” zijn me dan ook helemaal niet onbekend…
Ik en veel wetenschappelijk onderzoek geloven niet dat we pijn kunnen controleren of stoppen. Aan de pijn van verlies, hangt ook het ontzettend graag zien van degene die er niet meer is vast. Het één kan niet zonder het ander bestaan. Al geloof ik dat de pijn anders wordt… Op het begin is alles pijn, wordt je steeds weer geprikt in je pijn… Alles kleurt, geurt en herinnert je aan het gemis, aan het feit dat de ander er niet meer bij is.
Na verloop van tijd (en ik wil hier geen tijd op plakken want ieders rouwproces is uniek) komt er weer meer ruimte voor leven naast verdriet. Soms zal je getriggerd worden in je verdriet en voelt het verdriet heel dichtbij en andere dagen zit het verdriet weer wat verder weg.
Ik vraag je of je over hem wilt praten? “Ja” zeg je, “zo ontken ik niet dat hij er is geweest, zo krijgt hij ruimte”. We spreken nog een tijdje over hem... En ik, ik vind het bewonderenswaardig hoe je je pijn droeg en wij, al was het maar voor even, met je mee mochten dragen. Rouwen hoef je niet alleen te doen.
